Бош прокуратура Ўзбекистонда нон нархини ошишининг бешта сабабни қайд этди

Тошкент. 13 ноябрь. ЎзТАГ – Бош прокуратура Ўзбекистонда нон нархининг кўтарилишининг бешта сабабини айтиб ўтди, дея хабар беради Ўзбек телеграф агентлиги (ЎзТАГ).

1. Давлат дон ва ун нархларини сунъий равишда чеклаш сиёсатини рад этди. Натижада, "Ўздонмаҳсулот" ташкилотлари томонидан ишлаб чиқарилган ун ва қолипдаги нон давлат томонидан тартибга солинадиган нархлар ижтимоий аҳамиятга эга ва стратегик турдаги товарлар рўйхатидан чиқарилди.

"Бундан қадар, аҳолининг унга бўлган эҳтиёжларини қондириш мақсадида, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини ишлаб чиқарувчилар паст нархларда дон сотиб олиш механизмига амал қилиб, Вазирлар Маҳкамасининг ҳар ойлик протоколлари асосида қандолат ишлаб чиқарувчиларга ёпиқ биржа савдолари орқали маҳаллий буғдой уни сотиб келинган", - дейилади хабарда.

Таъкидланганидек, бунинг оқибатида фермерлар ва дон корхоналарининг иқтисодий зарар кўриши, шунингдек, уларнинг моддий-техник базасини яхшилаш олмаслиги, ҳосилдорликни ошириш истагининг пасайишига олиб келди.

Маълумот учун: давлат эҳтиёжлари учун сотиб олинган ғалла нархи 2017 йилда – 550, 2018 йилда – 750, 2019 йилда эса – 1420 сўм этиб белгиланди.

2. Ёқилғи, энергетика ва газ нархларининг йиллик ўсиши ун ва нон нархининг ошишига таъсир қилади. Хусусан, агар 2017 йилда ун ишлаб чиқарувчи корхоналар учун 1 кВт соат электр энергияси нархи 204,3 сўмни ташкил этган бўлса, 2019 йилда 450 сўмни (ўсиш 120,4% га) ташкил этди.

3. "Ўздонмаҳсулот" АЖ корхоналари томонидан тайёрланган ва биржа савдоларига қўйилган ун миқдори истеъмол талабига номутаносибдир.

"2018 йилда республика аҳолисининг йиллик эҳтиёжи 3,2 миллион тонна (ойига 267 минг тонна)ни ташкил қилиб, республикада 2,9 миллион тонна (92%) ун (1,5 млн тонна – "Ўздонмаҳсулот" АЖ; 1,4 млн тонна – хусусий сектор) ишлаб чиқарилган.

"Жорий йилнинг ноябрь ойида биржа савдоларига 144 минг тонна (аҳоли эҳтиёжининг 54%) ун қўйилган, уннинг қолган 123 минг тоннаси эса (46%) хусусий сектор томонидан ишлаб чиқарилган, шунингдек, Қозоғистон, Россия, Тожикистон ва бошқа мамлакатлардан импорт билан таъминланади", - дея қайд этилади хабарда.

4. "Ўздонмаҳсулот" АЖ таркибидаги мавжуд 44 корхонанинг ўртача йиллик қуввати 2,3 млн тонна ун ишлаб чиқаришни ташкил этса-да, корхоналар тўлиқ қувватда ишламаётгани сабабли 2018 йилда фақат 1,4 млн тонна (63%) ун ишлаб чиқарилган. Оқибатда корхоналар томонидан биржа савдоларига қўйилиши режалаштирилган ун миқдори тўлиқ таминланмаяпти.

"Хусусан, жорий йилнинг 23 октябрь куни жадвал асосида биржа савдоларига қўйилиши режалаштирилган кунлик 6700 тонна ун ўрнига, биржа савдолари фақат 5785 тонна (86%) савдога қўйилган. 24 октябрь куни режага нисбатан 716 тонна, 29 октябрь куни 803 тонна, 30 октябрь куни 792 тонна кам ун қўйилган", - дейилади хабарда.

5. "Ўздонмаҳсулот" ун ишлаб чиқарувчи корхоналарининг харажатларини 18,9 млрд.сўмга мақбуллаштириш ҳамда маҳсулот таннархини 10,3% га арзонлаштиришга қаратилган чора-тадбирлар режасига қарамай, амалда ун таннархнинг пасайиши таъминланмади.

Сурат манбаи: aloqada.com