Ўзбекистон Роғун ГЭСига қарши эмас, лекин уни қуришда ўз манфаатларини ҳисобга олишни сўрамоқда

Тошкент. 6 июл. ЎзТАГ – Ўзбекистон Тожикистонда Роғун ГЭСнинг қурилишига қарши эмас, лекин уни қуришда ўз миллий манфаатлари ҳисобга олишниши зарур деб ҳисоблайди, деди Ўзбекистон ТИВ раҳбари Абдулазиз Камилов. Бу ҳақида пайшанба Тожик телеграф агентлиги (ТожикТА) хабар беради.

Ўзбекистон ташқи сиёсий муассасси бошлиғининг баёноти Халқаро пресс-клубда бўлиб ўтган “тўғридан-тўғри линия” доирасида Оролбўйида яшовчи фуқаронинг саволига жавоб тариқасида янгради.

А. Камиловнинг сўзларига кўра, Тожикистон ва Ўзбекистон Роғун ГЭСнинг қурилиши билан боғлиқ масалаларда бир тўхтамга келишлари зарур.

Ўзбекистон ТИВ раҳбари минтақада сув ресурсларини тақсимлаш бўйича экспертлар музокараларининг тез орада бошланишидан умид қилаётганлигини билдирди. У сув муаммоларининг энг мақбул ечими сифатида БМТнинг Марказий Осиёда огоҳлантирувчи дипломатия бўйича Минтақавий маркази томонидан таклиф қилинган Амударё ва Сирдарё бўйича иккита конвенцияни айтиб ўтди ва минтақа мамлакатларини уни тезда кўриб чиқишга чақирди.

Камиловнинг сўзларига кўра, ҳозир тожик томони уларни кўриб чиқмоқда.

“Биз Марказий Осиёда сув ресурсларини ақл ва адолат билан тақсимлаш бўйича минтақавий келишувга эришишнинг бошқа муқобили йўқ, деган қарашдан келиб чиқмодамиз... Роғун ГЭСнинг қурилишига яна бир карра муносабат билдирмаганимиз позициямиз ўзгарганлигини англатмайди. Биз бундай плотиналар қурилишида дарёларнинг ҳам юқори, ҳам қуйи қисмидаги давлатлар манфаатлари ҳисобга олиниши керак, деган позицияда туришда давом этамиз. Биз тожик томонига: „Роғун қурилишини тўхтатинг“, - демаймиз. Марҳамат, қуринг, лекин келинг маълум кафолатлар, томонларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари, шунингдек баҳсли масалаларни ҳал этиш ва эҳтимолий зарарларни қоплаш механизмлари бўйича келишиб олайлик”, - деди Камилов.

Эслатиб ўтамизки, расмий Тошкент Ўзбекистоннинг собиқ президенти Ислом Каримов даврида  Роғун ГЭСнинг қурилишига кескин қарши эди. Собиқ давлат раҳбари ГЭС бузилиб кетган тақдирда минтақада экологик ҳалокатдан огоҳлантирган эди. 

Аммо Ўзбекистоннинг янги президенти Шавкат Мирзиёев юқоридаги масала юзасидан ҳали ўз позициясини ифода қилгани йўқ.

Ўз навбатида, Тожикистон президенти Имомали Рахмон Роғун ГЭСнинг қурилиши бошланиши маросимида Тожикистон қўшниларини ҳеч қачон сувсиз қолдирмаслиги ҳақида айтиб ўтган эди. 

Эслатиб ўтамизки, Тожикистон ҳукумати ўтган йил ёзда итальян компанияси билан Роғун ГЭСнинг қурилишини ниҳоясига етказиш ҳақида келишув имзолаган эди. Шартнома қиймати $3,9 млрд бўлиб, фақат тўғони қурилишига $1,95 млрд зарур бўлади.

Тожикистон 2007 йилда Жаҳон банкига қурилишни халқаро экспертизада ўтказишни илтимос қилган, 2014 йилда банк Роғун ГЭСнинг қурилиши мумкинлиги ҳақида якуний хулоса берган эди. 

Душанбедан в 90 км шарқда барпо этилаётган гидроэлектростанциянинг қуввати 3600 мегаваттни ташкил этиб, унинг қурилиши собиқ Совет даврида ўтган асрнинг 70-йилларида бошланган, кейинчалик тўхтаб қолган эди.

Гидроэлектростанция 6 агрегатдан иборат бўлиб, ҳар бирининг қуввати 600 мВтни ташкил этади. Роғун ГЭСнинг тўғони 335 метр баландликкка эга бўлиб, у дунёдаги энг баланд тўғон бўлади. Бу ерда Нурек ГЭСдагидан икки баравар кўп электр қуввати ишлаб чиқарилиши кутилмоқда.