Ўзбекистонда гени ўзгартирилган уруғлардан ёғ ишлаб чиқаришга рухсат берилди
Тошкент. 22 август. ЎзТАГ – Ўзбекистон Соғлиқни сақлаш вазирлиги ғўзанинг “Порлоқ” биотехнологик нави чигитидан олинадиган мойдан озиқ-овқат мақсадларида фойдаланишга рухсат берди, деб хабар беради Ўзбек телеграф агентлиги (ЎзТАГ).
“Ғўзанинг “Порлоқ” нави ЎзР ФА Геномика ва биоинформатика маркази ходимлари томонидан замонавий ген-нокаут технологияси ёрдамида яратилган. Ўзбекистонда ишлаб чиқилган ғўза генлари нокаути технологиясига АҚШнинг патентлар ва товар белгилари идораси томонидан 2017 йилда патент берилган бўлиб, ушбу патент уни АҚШдан ташқари яна 20 мамлакатда ҳимоя қилади”, - деб таъкидланади Фанлар академияси матбуот хизматида.
Мазкур навлар “бегона” генларга эга бўлмаса-да, улар ген муҳандислиги усулларини қўллаган ҳолда яратилганини инобатга олган ҳолда “Порлоқ” ғўза навлари чигитини қайта ишлаш натижасида олинадиган маҳсулотларнинг тирик организмларга нисбатан хавфсизлигини баҳолаш бўйича тадқиқотлар ўтказиш ҳақида қарор қабул қилинган эди. Шу мақсадда 3 йил давомида Ўзбекистоннинг турли институтлари ва лабораториялари томонидан батафсил тадқиқотлар ўтказилди.
ЎзР Фанлар академияси ва Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан ЎзР Фан ва технологиялар бўйича агентлиги кўмагида озиқ-овқат саноати ва қишлоқ хўжалигида фойдаланиладиган ғўза чигитини қайта ишлаш маҳсулотлари хавфсизлигини баҳолаш бўйича кенг қамровли илмий тадқиқотлар ўтказилди.
Лаборатория каламушларида ўтказилган тадқиқотлар “Порлоқ” навлари чигитидан олинган ёғ, шрот ва шулханинг тирик организмларга нисбатан мутлақо зарарсизлигини кўрсатди. Лойиҳа натижалари лаборатория каламушларининг ҳатто тўртинчи ва бешинчи авлодида ҳам “Порлоқ” навлари чигитидан олинган ёғ, шрот ва шулхани истеъмол қилганидан сўнг патологик ўзгаришлар кузатилмаганини кўрсатди.
Шунингдек, ЎзР аккредитацияланган лабораторияларида “Порлоқ” ген-нокаут навларидан олинган ёғнинг кимёвий таркиби юзасидан мустақил экспертиза ва таҳлил ўтказилди. Яъни “Порлоқ” ген-нокаут навларидан олинган ёғнинг кимёвий таркибини Ўзбекистонда экиладиган оддий навлар билан солиштириб ўрганиш юзасидан Х.С. Сулаймонова номидаги Республика суд экспертизаси маркази ҳамда Ўзбекистон Республикаси Давлат Божхона қўмитаси лабораторияларида “Кодекс Алиментариус” халқаро стандарти талабларига мувофиқ ўтказилган қўшимча тадқиқотлар ғўзанинг анъанавий ва ген-нокаут навларидан олинган ёғлар ўртасида “Кодекс Алиментариус”нинг асосий стандарт кўрсаткичлари бўйича фарқлар мавжуд эмаслигини кўрсатди.
Бундан ташқари, ЎзР ФА Ядро институти томонидан “Порлоқ” навлари ва анъанавий навлардан олинадиган ёғларда асосий металлар таркибининг фаол таҳлил усули бўйича солиштирма ўрганилиши амалга оширилди. Тадқиқотлар ген-нокаут ва оддий навлардан олинадиган ёғ ўртасида аҳамиятга молик фарқлар мавжуд эмаслигини, баъзи элементлар бўйича эса “Порлоқ” навлари ёғи ҳатто анъанавий кенг экиладиган навлардан олинадиган навларга қараганда ҳам янада хавфсиз эканлигини кўрсатди.
